بهرهبرداری از نخستین نیروگاه زمینگرمایی ایران در مشگینشهر
پس از بیش از دو دهه انتظار، پروژه نیروگاه زمینگرمایی مشگینشهر که از سال ۱۳۷۸ آغاز شده، سرانجام در آستانه بهرهبرداری قرار گرفته است؛ طرحی راهبردی که برای نخستینبار در ایران و خاورمیانه از توان حرارتی نهفته در اعماق زمین — موسوم به انرژی ژئوترمال — برای تولید برق پاک و پایدار استفاده میکند.
نیروگاه مشگینشهر در استان اردبیل، روی یکی از غنیترین سفرههای حرارتی زیرزمینی کشور ساخته شده است. مطالعات زمینشناسی اولیه در دهه ۱۳۷۰ نشان داد که در محدوده شمالغرب سبلان، جریانهای حرارتی با دمای بالای ۲۵۰ درجه سانتیگراد وجود دارد که قابلیت تبدیل به برق را دارد. از همان زمان پروژهای ملی با هدف تبدیل انرژی زمینگرمایی به الکتریسیته آغاز شد که تاکنون بزرگترین طرح پژوهشی و فنی در حوزه انرژیهای نو ایران محسوب میشود.
پیشبینی میشود فاز نخست این نیروگاه با ظرفیت حدود ۵ مگاوات برق تجدیدپذیر وارد مدار شود و ظرفیت نهایی آن تا ۵۰ مگاوات قابل توسعه خواهد بود. این برق، بهطور مستقیم از بخار طبیعی استخراجشده از چاههای ژئوترمال در عمق بیش از ۳ کیلومتر زمین تولید میشود — بدون نیاز به سوخت فسیلی، با آلایندگی نزدیک به صفر و پایداری بلندمدت.
اما اهمیت این نیروگاه فقط در تولید برق نیست؛ حرارت استخراجشده از عمق زمین کاربردهای متنوعی دارد:
از گرمسازی استخرهای پرورش ماهی و تأمین حرارت گلخانهها گرفته تا ایجاد مجتمعهای گردشگری آبگرم در منطقه مشگینشهر که بهتدریج در حال تبدیل شدن به قطب جدید اکوتوریسم حرارتی ایران است. این همزیستی فناوری و طبیعت، نمونهای عملی از مفهوم «اقتصاد سبز» و استفاده چندمنظوره از انرژیهای تجدیدپذیر است.
پروژه مشگینشهر بهعنوان پایلوت ملی، قرار است زمینهساز توسعه دیگر نیروگاههای ژئوترمال در کشور باشد؛ مناطقی مانند دامنه دماوند، بزمان سیستان و بلوچستان و تفت یزد در فهرست مطالعات آینده قرار دارند. کارشناسان معتقدند که با بهرهگیری از این منبع طبیعی، ایران میتواند به بازیگری نوظهور در حوزه برق زمینگرمایی در منطقه تبدیل شود—موضوعی که همسو با سیاست کلان دولت در راستای توسعه ۱۱٬۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا پایان دهه پیشبینی شده است.
در مجموع، آغاز بهرهبرداری از اولین نیروگاه زمینگرمایی ایران نهتنها فصل تازهای از تولید برق پاک را رقم میزند، بلکه پیام روشنی برای مسیر آینده انرژی کشور دارد: حرکت از سوختهای فسیلی به سوی فناوریهای سبز، بومی و پایدار.