انقلاب در نجوم؛ کشف تا ۵۰ جرم میانستارهای با رصدخانه ورا روبین
کشف اجرام میانستارهای، یکی از هیجانانگیزترین حوزههای نجوم مدرن است؛ اجرامی که نه متعلق به منظومه شمسی هستند و نه در آن شکل گرفتهاند، بلکه از دل سامانههای ستارهای دیگر وارد قلمرو خورشید میشوند. حالا دانشمندان معتقدند با راهاندازی رصدخانه قدرتمند ورا روبین (Vera C. Rubin Observatory)، بشر وارد مرحلهای تازه در شناسایی این مهمانان کیهانی خواهد شد؛ مرحلهای که میتواند به کشف دهها جرم میانستارهای جدید منجر شود.
پس از کشف دو جرم مشهور میانستارهای، یعنی ʻOumuamua در سال ۲۰۱۷ و دنبالهدار 2I/Borisov در سال ۲۰۱۹، اخترشناسان دریافتند که این اجرام آنقدرها هم نادر نیستند؛ بلکه مشکل اصلی، محدودیت ابزارهای رصدی بوده است. اخیراً نیز جرم میانستارهای جدیدی با نام 3I/ATLAS توجه دانشمندان را جلب کرده و بهعنوان نمونهای مهم برای بررسی آینده این حوزه مطرح شده است.
طبق پژوهشهای جدید که توسط IFLScience گزارش شده، رصدخانه ورا روبین با قابلیت اسکن مداوم و گسترده آسمان شب، میتواند طی سالهای فعالیت خود بین ۱۰ تا ۵۰ جرم میانستارهای را شناسایی کند. این عدد در مقایسه با کل تاریخ نجوم که تنها دو نمونه تأییدشده داشته، یک جهش علمی چشمگیر محسوب میشود.
ویژگی برجسته ورا روبین، پروژه معروف آن به نام Legacy Survey of Space and Time (LSST) است؛ طرحی که طی ۱۰ سال، هر چند شب یکبار کل آسمان قابل مشاهده نیمکره جنوبی را تصویربرداری میکند. این پایش مداوم باعث میشود حتی اجرامی که برای مدت کوتاهی وارد منظومه شمسی میشوند، از دید اخترشناسان پنهان نمانند.
دانشمندان میگویند کشف اجرامی مانند 3I/ATLAS فقط به معنی ثبت یک نقطه نورانی در آسمان نیست. این اجرام حامل اطلاعات ارزشمندی درباره:
- نحوه شکلگیری منظومههای ستارهای دیگر
- ترکیبات شیمیایی سامانههای بیگانه
- فرآیندهای اولیه پیدایش سیارات
هستند. بهعبارتی، هر جرم میانستارهای میتواند نمونهای طبیعی از «مواد اولیه سیارات فراخورشیدی» باشد که بدون نیاز به سفر بینستارهای، به نزدیکی زمین آمده است.
یکی از چالشهای اصلی تاکنون، تشخیص سریع این اجرام بوده است. بسیاری از آنها با سرعت بسیار بالا وارد منظومه شمسی میشوند و زاویه حرکتشان با اجرام بومی تفاوت دارد. ورا روبین با ترکیب قدرت تصویربرداری، دقت محاسباتی و هوش نرمافزاری پیشرفته، دقیقاً برای حل همین مشکل طراحی شده است.
برآوردها نشان میدهد که با شروع کامل فعالیت این رصدخانه، اخترشناسان نهتنها قادر خواهند بود اجرام میانستارهای بیشتری کشف کنند، بلکه میتوانند مسیر آنها را زودتر پیشبینی کرده و حتی قبل از خروج از منظومه شمسی، آنها را بهطور دقیق مطالعه کنند.
در نهایت، عصر جدیدی پیشروی اخترشناسی است؛ عصری که در آن، اجرام سرگردان میان ستارگان دیگر، دیگر ناشناخته و دستنیافتنی نخواهند بود. رصدخانه ورا روبین میتواند پنجرهای بیسابقه به جهانهای دوردست بگشاید.