سرفه همیشه بد نیست؛ هشدار متخصصان تنفسی

سرفه یکی از شایع‌ترین علائمی است که افراد را به مصرف خودسرانه دارو یا مراجعه عجولانه برای «قطع فوری» آن سوق می‌دهد؛ اما واقعیت این است که سرفه همیشه دشمن بدن نیست. پزشکان می‌گویند در بسیاری از موارد، سرفه یک مکانیزم دفاعی طبیعی برای پاک‌سازی راه‌های هوایی از ترشحات، عوامل عفونی و محرک‌هاست و مهار زودهنگام آن می‌تواند پیامدهای ناخواسته‌ای به‌دنبال داشته باشد.

بدن انسان با سرفه تلاش می‌کند راه‌های تنفسی را باز نگه دارد. در عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا، سرفه به دفع مخاط و کاهش بار ویروسی کمک می‌کند. به همین دلیل، متخصصان تنفسی تأکید دارند که هدف درمان، همیشه «قطع کامل سرفه» نیست، بلکه شناخت علت و مدیریت صحیح آن اهمیت دارد.

سرفه‌ها از نظر مدت‌زمان به سه دسته حاد، تحت‌حاد و مزمن تقسیم می‌شوند. سرفه حاد معمولاً کمتر از سه هفته طول می‌کشد و اغلب ناشی از عفونت‌های ویروسی است. در این شرایط، مصرف بی‌رویه داروهای ضدسرفه قوی می‌تواند مانع از تخلیه طبیعی ترشحات شود و حتی روند بهبود را طولانی‌تر کند.

در مقابل، سرفه‌ای که بیش از چند هفته ادامه پیدا می‌کند یا با علائمی مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه، تب بالا یا خلط خونی همراه است، نیاز به بررسی تخصصی دارد. این نوع سرفه ممکن است نشانه بیماری‌هایی مانند آسم، رفلاکس معده، عفونت‌های مزمن ریوی یا مشکلات جدی‌تر باشد. تشخیص تفاوت میان این حالت‌ها، کلید درمان درست است.

یکی از خطاهای رایج، استفاده خودسرانه از شربت‌ها و قرص‌های ضدسرفه بدون توجه به نوع سرفه است. پزشکان هشدار می‌دهند که برخی داروها برای سرفه خشک مناسب‌اند، اما در سرفه‌های خلط‌دار می‌توانند باعث تجمع ترشحات در ریه و افزایش خطر عفونت شوند. به همین دلیل، انتخاب دارو باید مبتنی بر تشخیص علت سرفه باشد، نه صرفاً شدت آن.

عوامل محیطی نیز نقش مهمی در تحریک سرفه دارند. آلودگی هوا، دود سیگار، هوای خشک و حتی تغییرات ناگهانی دما می‌توانند سرفه را تشدید کنند. در چنین شرایطی، اصلاح سبک زندگی، مرطوب نگه داشتن هوا و پرهیز از محرک‌ها، گاهی مؤثرتر از مصرف دارو است.

متخصصان می‌گویند نگرش صحیح به سرفه، به معنای نادیده گرفتن آن نیست، بلکه باید به پیام بدن توجه کرد. اگر سرفه خفیف و کوتاه‌مدت است، صبر و مراقبت می‌تواند بخشی از درمان باشد. اما در صورت طولانی شدن یا همراهی با علائم هشداردهنده، مراجعه به پزشک ضروری است.

در نهایت، عجله برای قطع سرفه بدون شناخت علت، ممکن است به پنهان شدن علائم یک بیماری مهم منجر شود. آگاهی از نقش واقعی سرفه و برخورد منطقی با آن، راهی مطمئن‌تر برای حفظ سلامت دستگاه تنفسی است.