خون در مدفوع؛ چه زمانی باید نگران شویم؟
دیدن خون در مدفوع یا خونریزی مقعدی، یکی از علائمی است که بسیاری از افراد آن را بهسرعت به هموروئید یا بواسیر نسبت میدهند. این تصور رایج باعث شده بسیاری از بیماران، بدون مراجعه به پزشک و بدون بررسی دقیق، با اطمینان کاذب از کنار این علامت هشداردهنده عبور کنند. در حالی که متخصصان گوارش تأکید میکنند: هر خونریزی لزوماً هموروئید نیست و در برخی موارد میتواند نشانه بیماریهای جدیتری در دستگاه گوارش باشد.
هموروئید یکی از شایعترین علل خونریزی مقعدی است و معمولاً با علائمی مانند درد، خارش، سوزش یا احساس توده در ناحیه مقعد همراه میشود. این نوع خونریزی اغلب روشن است و روی سطح مدفوع یا دستمال توالت دیده میشود. اما مشکل از جایی آغاز میشود که همین الگو، باعث نادیده گرفتن سایر بیماریها با علائم مشابه میشود؛ بیماریهایی که تشخیص دیرهنگام آنها میتواند عواقب جدی به دنبال داشته باشد.
پزشکان هشدار میدهند که سرطان روده بزرگ، پولیپهای روده، بیماریهای التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو یا کرون و حتی زخمهای گوارشی، میتوانند با خونریزی مقعدی خود را نشان دهند. در این موارد، خونریزی ممکن است تیرهتر باشد یا همراه با تغییر رنگ مدفوع، کاهش وزن، کمخونی، خستگی مفرط یا تغییر در عادات اجابت مزاج بروز کند. بیتوجهی به این نشانهها میتواند موجب پیشرفت پنهان بیماری شود.
یکی از اشتباهات رایج، خوددرمانی است. بسیاری از افراد با مشاهده خونریزی، به سراغ پمادهای ضد هموروئید یا توصیههای غیرپزشکی میروند و موقتاً احساس بهبود میکنند. این بهبود ظاهری، گاهی باعث تأخیر در تشخیص بیماری زمینهای میشود. متخصصان تأکید میکنند که پایداری یا تکرار خونریزی، حتی اگر بدون درد باشد، نیازمند بررسی تخصصی است.
عامل سن نیز اهمیت بالایی دارد. هرچند هموروئید در تمام سنین دیده میشود، اما بروز خونریزی مقعدی در افراد بالای ۴۵ یا ۵۰ سال، زنگ خطری جدیتر تلقی میشود. در این گروه سنی، احتمال بیماریهای بدخیم روده افزایش مییابد و انجام بررسیهایی مانند کولونوسکوپی میتواند به تشخیص زودهنگام کمک کند. تشخیصی که در بسیاری از موارد، نقش تعیینکنندهای در موفقیت درمان دارد.
از سوی دیگر، سبک زندگی ناسالم نیز میتواند علائم گوارشی را تشدید کند. مصرف کم فیبر، کمتحرکی، یبوست مزمن، استرس و اضافهوزن، هم در بروز هموروئید نقش دارند و هم میتوانند بیماریهای گوارشی را پنهان کنند. اصلاح الگوی تغذیه، افزایش مصرف مایعات و تحرک روزانه، بخشی از راهکارهای پیشگیری هستند، اما جایگزین مراجعه به پزشک نمیشوند.
در نهایت، پیام اصلی متخصصان روشن است: خونریزی علامتی است که باید جدی گرفته شود، نه حدس زده شود. تشخیص صحیح تنها از طریق معاینه و بررسیهای پزشکی امکانپذیر است و بیتوجهی به علائم گوارشی میتواند هزینههای درمانی و سلامتی سنگینی بههمراه داشته باشد.