تا همین چند دهه پیش، یخچالهای طبیعی نماد پایداری و کندی تغییرات زمین بودند. تودههایی عظیم از یخ که هزاران سال دوام آورده بودند و تغییر شکل آنها در مقیاس عمر انسان تقریباً نامحسوس بود. اما حالا دانشمندان از نقطهای صحبت میکنند که با تمام تاریخ پیشین تفاوت دارد: زمین به مرحلهای رسیده که ممکن است در اوج انقراض یخچالها، سالانه حدود ۳۰۰۰ یخچال طبیعی را از دست بدهد؛ عددی که نه هشدار، بلکه زنگ خطر نهایی است.
بر اساس برآوردهای جدید، بسیاری از یخچالهای کوچک و متوسط جهان—even اگر گرمشدن زمین همین امروز متوقف شود—محکوم به نابودی هستند. دلیل این مسئله، «اینرسی اقلیمی» است؛ یعنی سامانههای طبیعی زمین با تأخیر به تغییرات دما واکنش نشان میدهند. یخی که امروز آب میشود، نتیجه گرمایی است که سالها پیش جذب شده. به همین دلیل، حتی بهترین سناریوهای کاهش انتشار گازهای گلخانهای هم نمیتوانند جلوی بخش بزرگی از این تلفات را بگیرند.
یخچالهای طبیعی فقط تودههای سفید و باشکوه در کوهستانها نیستند؛ آنها شریانهای حیاتی سیارهاند. میلیاردها انسان بهطور مستقیم یا غیرمستقیم به آب حاصل از ذوب فصلی یخچالها وابستهاند. رودخانههای بزرگ، کشاورزی، تولید برق آبی و حتی ثبات اکوسیستمها، همگی بر پایه وجود این ذخایر یخی شکل گرفتهاند. وقتی یخچالها ناپدید میشوند، ابتدا سیلابهای شدید رخ میدهد، اما پس از آن، با کاهش دائمی منابع آب روبهرو خواهیم شد.
یکی از نگرانکنندهترین بخشهای این پیشبینی، «اوج انقراض» است؛ دورهای که در آن سرعت نابودی یخچالها به بیشترین حد خود میرسد و تقریباً هیچ نیروی طبیعی قادر به متوقفکردن آن نیست. پژوهشگران هشدار میدهند که بسیاری از مناطق کوهستانی جهان—از آلپ و هیمالیا گرفته تا آند و رشتهکوههای قطبی—در حال ورود به همین بازه زمانی هستند.
این بحران فقط به سطح دریاها محدود نمیشود. اگرچه ذوب یخچالها سهم مهمی در بالا آمدن سطح دریا دارد، اما اثرات آن بسیار گستردهتر است: تغییر الگوهای بارش، بیثباتی زمین، افزایش رانش زمین، و نابودی زیستگاههایی که گونههای حساس به سرما به آن وابستهاند. بهبیان سادهتر، از بین رفتن یخچالها به معنای بازآرایی کامل برخی از سامانههای طبیعی زمین است.
علم اقلیم در اینجا تصویر روشنی ارائه میدهد: بخشی از این فاجعه دیگر قابل جلوگیری نیست، اما شدت و مدت آن هنوز به تصمیمهای انسانی بستگی دارد. هر دهم درجه افزایش دمای جهانی، به معنای صدها یا هزاران یخچال از دسترفته کمتر یا بیشتر است. کاهش سریع انتشار کربن میتواند از بدترین سناریوها جلوگیری کند، زمان بخرد، و شاید فرصت سازگاری را برای جوامع انسانی فراهم کند.
در نهایت، مسئله یخچالها فقط داستان یخ نیست؛ داستان زمان است. چیزی که هزاران سال طول کشید تا شکل بگیرد، حالا در عرض چند دهه از بین میرود. این نابرابری زمانی، شاخصی واضح از سرعتی است که انسان به سیستم اقلیمی زمین تحمیل کرده. انقراض یخچالها شاید یکی از ملموسترین نشانهها باشد که نشان میدهد سیاره وارد مرحلهای شده که بازگشت از آن، ساده و ارزان نخواهد بود.
