بازار موبایل ایران دوباره وارد یکی از سختترین دورههای خود شده است؛ دورهای که ترکیب سه عامل «افزایش قیمت»، «نوسانات شدید ارزی» و «بخشنامههای پیچیده و پیدرپی وارداتی» باعث شده مصرفکنندگان مسیر دیگری غیر از خرید گوشی نو انتخاب کنند. نتیجه این شرایط، کاهش شدید تقاضا برای موبایلهای تازهوارد و رشد بیسابقه خرید و فروش گوشیهای دستدوم، کارکرده، ریفربیشد و همچنین افزایش آمار تعمیر دستگاههای قدیمی است؛ تغییری که نهتنها الگوی مصرف مردم را دگرگون کرده، بلکه حاشیه سود و مدل کسبوکار بسیاری از فروشندگان و تعمیرکاران را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
بر اساس گفتههای رئیس انجمن موبایل، تبلت و لوازم جانبی، وضعیت بازار بهقدری دچار رکود شده که «فعالان صنف با مشکلات جدی مواجه هستند». این جمله نشانهای روشن از عمق بحران تقاضاست؛ بحرانی که نه یک شوک موقت، بلکه پیامد مجموعهای از تصمیمات اقتصادی و سیاستهای ارزی است که طی ماههای گذشته، هزینه واردات گوشی را افزایش داده و قیمت نهایی کالا را برای مصرفکننده غیرقابلتحمل کرده است.
در چنین فضایی طبیعی است که بخش بزرگی از مردم بهجای خرید دستگاه نو، به سراغ گزینههای ارزانتر بروند. گوشیهای دستدوم و بازسازیشده—که پیش از این بیشتر مخصوص کاربران اقتصادی بود—حالا به انتخابی تبدیل شدهاند که طبقه متوسط نیز با آن کنار آمده است. از سوی دیگر، تعمیرکاران موبایل گزارش میدهند که حجم تعمیرات به شکل کمسابقهای بالا رفته و بسیاری از مشتریان تلاش میکنند گوشیهای چهار تا شش ساله خود را احیا یا بازسازی کنند تا چند سال دیگر دوام بیاورد.
از دید فعالان صنفی، این رکود دو پیام مهم دارد: نخست اینکه بازار موبایل بهعنوان یکی از جریانهای اصلی مصرف تکنولوژی در ایران دیگر توان کشش قیمتهای فعلی را ندارد؛ و دوم اینکه کاهش فروش گوشی نو، بهمرور ساختار بازار را کوچکتر کرده و میتواند به افزایش بیکاری در صنف منجر شود. در مجموع، آنچه امروز دیده میشود یک تغییر سلیقه نیست؛ بلکه یک واکنش اقتصادی به شرایط ناپایدار و هزینههای روبهافزایش زندگی است.
