بازار رمزارزها در ایران وارد مرحله جدیدی از رشد شده است. طبق گزارشهای اخیر، حدود ۵ میلیون ایرانی بهصورت فعال در این بازار معامله میکنند و بخش قابل توجهی از آنها در چند پلتفرم داخلی و خارجی بهصورت همزمان فعالیت دارند.
این رقم با توجه به محدودیتهای قانونی و زیرساختی، نشانگر جهش گسترده در علاقه عمومی به داراییهای دیجیتال است.
💹 ورود مردم به سرمایهگذاری غیرسنتی
رشد تورم، نوسان قیمت ارز و مشکلات نقدینگی باعث شده بخش زیادی از مردم، بهویژه نسل جوان، برای حفظ ارزش سرمایه به رمزارزها روی آورند.
به گفته کارشناسان، پس از سال ۱۴۰۰ روند ورود کاربران ایرانی به صرافیهای دیجیتال با سرعت چند برابر شد؛ عامل اصلی آن جستوجوی راهی برای فرار از بیثباتی ریال بود.
برآوردها نشان میدهد کاربران ایرانی بیش از ۹ درصد از کل حجم تراکنشهای رمزارزی خاورمیانه را به خود اختصاص دادهاند. این سهم در مقیاس جهانی نیز قابلتوجه است.
🧠 سیاست بانک مرکزی: جلوگیری از تبدیل رمزارز به پول رایج
در پاسخ به این رشد انفجاری، بانک مرکزی ایران سیاست تازهای را اعلام کرده است. بر اساس بیانیه رسمی، هدف اصلی جلوگیری از تبدیل رمزارز و طلا به ابزار پرداخت در نظام پولی کشور است.
این سیاست به معنی محدود کردن استفاده از ارز دیجیتال در معاملات روزمره و حفظ جایگاه ریال بهعنوان تنها پول قانونی در کشور است.
به گفته منابع آگاه در حوزه نظارت مالی، بانک مرکزی بر این باور است که اگر رمزارزها وارد چرخه پرداخت ملی شوند، حاکمیت پولی کشور تضعیف میشود و کنترل جریان نقدینگی از دست قانونگذار خارج خواهد شد.
⚖️ ابعاد حقوقی و نظارتی
در چارچوب مقررات موجود، استخراج رمزارز با مجوز قانونی (مانند بیتکوین) مجاز است، اما خرید و فروش بدون مجوز رسمی یا استفاده بهعنوان ابزار تبادل همچنان تخلف تلقی میشود.
بانک مرکزی، سازمان مالیاتی و پلیس فتا در ماههای اخیر همکاری خود را برای ردیابی تراکنشهای غیرقانونی و پیشگیری از پولشویی رمزارزی گسترش دادهاند.
برخی کارشناسان پیشنهاد کردهاند تا مدل «ثبت پلتفرم و ایجاد کیف پول ریالی-رمزارزی» برای مدیریت قانونی بازار استفاده شود؛ مدلی که پیشتر در ترکیه و امارات پیادهسازی شده است.
🧩 تأثیر اجتماعی و اقتصادی
حضور میلیونی مردم در بازار رمزارز نشانه تغییر الگوی سرمایهگذاری ایرانیان است.
در حالیکه بازار طلا، سکه و دلار طی دههها ابزار اصلی حفظ ارزش دارایی بود، حالا بسیاری از کاربران جوان ترجیح میدهند به جای نگهداری فیزیکی ارز، کیف پول دیجیتال شخصی داشته باشند.
آمارهای غیررسمی نشان میدهد میانگین سن فعالان ایرانی بازار کریپتو زیر ۳۵ سال است و بیش از ۶۰ درصد آنان تحصیلات دانشگاهی در رشتههای مدیریت، اقتصاد یا مهندسی دارند.
این یعنی رمزارزها به بخشی از طبقه متوسط تحصیلکرده شهری نفوذ کردهاند.
🔮 چشمانداز آینده و چالشها
در شرایط فعلی دو مسیر برای آینده بازار رمزارز ایران محتمل است:
- ادامه مسیر نظارت سختگیرانه بانک مرکزی و محدودسازی کاربرد رمزارزها تنها به سرمایهگذاری یا ذخیره ارزش.
- حرکت به سمت تنظیمگری هوشمند با ایجاد پلتفرمهای مجاز داخلی برای انجام معاملات شفاف و مطمئن.
در هر دو حالت، هدف نهایی حفظ ارزش ریال و جلوگیری از تبدیل داراییهای غیرمتمرکز به پول رایج در اقتصاد ملی است.
🪙 جمعبندی
ورود ۵ میلیون ایرانی به دنیای رمزارز را میتوان بزرگترین مهاجرت مالی تاریخ معاصر ایران دانست؛ مهاجرت از نظام فیزیکی و بانکی به دنیای بیمرز بلاکچین.
اما بدون سیاستهای دقیق، این حرکت میتواند پایههای پولی کشور را با چالش جدی روبهرو کند.
بانک مرکزی مأموریت دارد تا حاکمیت ریال را حفظ کند، حتی در دورانی که پول دیجیتال دیگر تنها یک انتخاب شخصی نیست، بلکه تبدیل به زیرساخت زندگی مالی آینده شده است.
