پیشنهاد آمریکا برای مذاکره با ایران؛ شرطی که تهران آن را رد میکند
بار دیگر موضوع مذاکره ایران و آمریکا به صدر اخبار بینالمللی بازگشته، اما اینبار با شرطی که از نگاه تهران «غیرقابل قبول» و نشانه نبود اراده واقعی برای گفتوگوی منصفانه است. مورگان اورتاگوس، معاون نماینده دولت ترامپ در امور خاورمیانه، در نشست شورای امنیت سازمان ملل صراحتاً اعلام کرد که واشنگتن تنها در صورتی حاضر به ورود به گفتوگوی رسمی با ایران است که تهران برای مذاکره مستقیم و «معنادار» آماده باشد؛ مذاکرهای که شرط اصلی آن، توقف کامل غنیسازی اورانیوم در داخل ایران عنوان شده است.
این موضعگیری که در فضای رسمی شورای امنیت مطرح شد، از نگاه بسیاری از ناظران نه یک پیشنهاد دیپلماتیک، بلکه تکرار همان خط قرمز سنتی آمریکا در قبال برنامه هستهای ایران است؛ خط قرمزی که پیشتر نیز بارها باعث بنبست در مسیر مذاکرات شده بود. دولت ترامپ در دورههای گذشته همواره بر سیاست «غنیسازی صفر» تأکید داشته و آن را بهعنوان پیشنیاز هرگونه توافق یا گفتوگو معرفی کرده است.
اورتاگوس در سخنان خود ادعا کرد که ایالات متحده بهدنبال مذاکراتی «مستقیم، شفاف و معنادار» است و توپ را در زمین تهران انداخت. با این حال، او بهروشنی گفت تا زمانی که ایران حاضر به کنار گذاشتن غنیسازی در خاک خود نباشد، واشنگتن وارد گفتوگوی رسمی نخواهد شد. این اظهارات، عملاً چارچوبی را ترسیم میکند که با مواضع اعلامی جمهوری اسلامی ایران فاصلهای عمیق دارد.
در واکنش به این سخنان، امیر سعید ایرونی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل، موضع تهران را بدون ابهام بیان کرد. او تأکید کرد که اصرار آمریکا بر سیاست «غنیسازی صفر» نشان میدهد واشنگتن هنوز بهدنبال مذاکرهای عادلانه و مبتنی بر احترام متقابل نیست. بهگفته ایرونی، حق غنیسازی صلحآمیز اورانیوم بهعنوان بخشی از حقوق مسلم ایران در چارچوب معاهده منع اشاعه سلاحهای هستهای (NPT) قابل مذاکره یا معامله نیست.
نماینده ایران تصریح کرد تجربه سالهای گذشته، از توافق برجام تا خروج یکجانبه آمریکا از آن، نشان داده که شرطگذاریهای حداکثری نهتنها به حل اختلافات کمک نمیکند، بلکه اعتماد را بیش از پیش از بین میبرد. بهباور تهران، اگر آمریکا واقعاً خواهان گفتوگوست، باید از سیاست فشار و شروط یکطرفه فاصله بگیرد و به تعهدات بینالمللی خود بازگردد.
این جدال لفظی در شورای امنیت، بار دیگر نشان داد فاصله مواضع دو طرف همچنان زیاد است. آمریکا از «مذاکره» سخن میگوید، اما آن را مشروط به حذف کامل یکی از اصلیترین مؤلفههای برنامه هستهای ایران میکند؛ موضوعی که از نگاه تهران بهمعنای خلع کامل اهرمهای فنی و حقوقی پیش از هر گفتوگویی است.
تحلیلگران معتقدند طرح دوباره شرط «غنیسازی صفر» بیش از آنکه مسیر دیپلماسی را هموار کند، نشانهای از رویکرد فشارمحور واشنگتن است؛ رویکردی که در گذشته نیز نتیجهای جز توقف مذاکرات نداشته است. در چنین فضایی، چشمانداز ازسرگیری گفتوگوهای رسمی میان ایران و آمریکا همچنان مبهم و وابسته به تغییر رویکرد طرف آمریکایی باقی میماند.