در میان تمام گونههای شگفتانگیز حیاتوحش، میمونهای بزرگ همواره جایگاهی ویژه داشتهاند؛ موجوداتی با هوش بالا، رفتارهای اجتماعی پیچیده و نزدیکی ژنتیکی چشمگیر به انسان. اما در میان آنها، یک گونه بیش از همه در سکوت به سمت نابودی میرود: اورانگوتان تاپانولی؛ نادرترین میمون بزرگ جهان، که حالا طبق هشدار دانشمندان، از قبل هم نادرتر شده است.
اورانگوتان تاپانولی تنها در ناحیهای بسیار محدود از جنگلهای شمال سوماترا در اندونزی زندگی میکند. این گونه که بهتازگی در سال ۲۰۱۷ بهعنوان گونهای مستقل از دیگر اورانگوتانها شناخته شد، از همان ابتدا با جمعیتی بهشدت پایین روبهرو بود. برآوردها نشان میدهد تنها چند صد فرد از این میمون بزرگ در طبیعت باقی ماندهاند؛ عددی که آن را در لبه انقراض کامل قرار میدهد.
مطابق پژوهش جدیدی که توجه رسانههای علمی را جلب کرده است، جمعیت این گونه نهتنها تثبیت نشده، بلکه روندی نزولی و نگرانکننده دارد. دانشمندان تأکید میکنند که حتی کاهش تعداد اندکی از این اورانگوتانها میتواند بقای کل گونه را تهدید کند؛ زیرا تنوع ژنتیکی آنها بهطرز خطرناکی پایین است.
مهمترین عامل این بحران، تخریب زیستگاههای جنگلی است. جنگلهایی که خانه طبیعی اورانگوتان تاپانولی محسوب میشوند، بهدلیل جادهسازی، پروژههای زیرساختی، استخراج منابع و تبدیل زمینها به مزارع کشاورزی، بهتدریج تکهتکه و کوچکتر شدهاند. این fragmentation یا خرد شدن زیستگاهها باعث میشود گروههای کوچک از میمونها از یکدیگر جدا شوند و امکان جفتگیری و بقای درازمدت کاهش یابد.
اما مشکل به همینجا ختم نمیشود. برخورد انسان و حیاتوحش، شکار غیرقانونی و حتی تعارضهای محلی نیز فشار مضاعفی بر این گونه وارد کردهاند. گاهی تنها یک درگیری انسانی میتواند به مرگ یکی از آخرین بازماندگان این میمون بزرگ منجر شود؛ اتفاقی که در مقیاس جمعیتی کنونی، فاجعهبار است.
دانشمندان هشدار میدهند که اگر اقدامات حفاظتی قاطع و فوری انجام نشود، اورانگوتان تاپانولی میتواند به نخستین میمون بزرگ تاریخ بدل شود که در عصر مدرن منقرض میشود. این موضوع نهتنها یک فاجعه زیستمحیطی، بلکه ضربهای جدی به میراث طبیعی جهان خواهد بود.
برخی برنامههای حفاظتی در حال اجرا هستند؛ از جمله تلاش برای حفظ پیوستگی جنگلها، محدود کردن پروژههای عمرانی در زیستگاههای حساس و افزایش آگاهی جوامع محلی. با این حال، بسیاری از پژوهشگران معتقدند این اقدامات هنوز با سرعت تخریب طبیعت همخوانی ندارد.
داستان اورانگوتان تاپانولی، فراتر از سرنوشت یک گونه خاص است. این روایت، تصویری روشن از تأثیر تصمیمهای انسانی بر آینده زمین ارائه میدهد. اینکه نادرترین میمون بزرگ جهان حالا نادرتر هم شده، هشداری است صریح: اگر مسیر فعلی ادامه یابد، شا آینده تنها نام این موجود شگفتانگیز را در کتابهای علمی بخوانند.
