به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از مرکز اسناد انقلاب اسلامی، در آستانه زمستان ۱۳۳۲ خورشیدی، تهران صحنه رویدادهایی بود که تنشهای عمیق سیاسی و اجتماعی دوران پس از کودتای ۲۸ مرداد را به نمایش میگذاشت. سفر ریچارد نیکسون، معاون رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا، به ایران در چنین بستری، به مثابه جرقهای عمل کرد که خشم و نارضایتی بخشی از جامعه، بهویژه دانشجویان و روشنفکران، را آشکار ساخت. اعتراضات دانشجویی به این سفر در دانشگاه تهران، با خشونت سرکوب شد و به شهادت سه دانشجو انجامید. این رویداد تلخ، بازتابی گسترده در مطبوعات آن زمان یافت و فضای دوگانه و متناقض حاکم بر جامعه ایران را عیان کرد.
مجله «خواندنیها» در شماره ۲۴ آذر ۱۳۳۲، یک هفته پس از این حوادث، با گردآوری نظرات روزنامههای مختلف کشور، تصویری چندلایه از این ماجرا ارائه داد. در یک سو، نشریات نزدیک به حکومت، سفر نیکسون را نشانهای از بهبود روابط با آمریکا، آرامش داخلی و تقویت موقعیت بینالمللی ایران تفسیر میکردند و بر نیاز ایران به کمکهای آمریکا تأکید داشتند. در سوی دیگر، روزنامههای منتقد و مخالف، با صراحت از فقدان آزادی و دموکراسی، سرکوب مطبوعات، تقلب در انتخابات و بهخصوص کشتار دانشجویان سخن میگفتند و آمریکا را به همدستی با این شرایط متهم میکردند.
گزارش پیش رو، بخشی از این پرونده مطبوعاتی را مرور میکند که همچون آیینهای، شکاف عمیق بین روایت رسمی حکومت از اوضاع کشور و واقعیتهای تلخی است که جامعه با آن دستبهگریبان بود. مطالعه این متون تاریخی، نهتنها نگاهی به یک واقعه خاص، که دریچهای به درک فضای ملتهب، دوگانه و پرتنش ایران در سالهای آغازین تثبیت حکومت پس از کودتا میگشاید؛ زمانی که صدای اعتراض در پشت نقاب ثبات و آرامش رسمی، به گوش میرسید.
خواندنیها در شماره ۲۴ آذر ۱۳۳۲ یک هفته پس از سفر نیکسون معاون رئیس جمهور وقت آمریکا به ایران و اعتراض دانشجویان به این سفر و شهادت سه دانشجو در صحن دانشگاه در گزارشی به بازتاب این رویداد در روزنامههای کشور پرداخت.
بخشی از این گزارش را مرور میکنیم:
درباره مسافرت معاون رئیس جمهور آمریکا به تهران «صدای مردم» مینویسد که پس از امتناع دالس از مسافرت به ایران مسافرت آقای نیکسون متضمن این معنی است که اولا بهبودی محسوسی در روابط ایران و آمریکا حاصل شده، ثانیا اوضاع داخلی ایران برخلاف آن چه مغرضین در خارج شهرت میدهند قرین آرامش و امنیت گردیده و ثالثا موقعیت بین المللی ایران به وجه قابل توجهی مستحکم شده است.
از روزنامههای هفتگی «بختیار» انتظارات ملت ایران را از مسافرت نیکسون در این دو جمله خلاصه کرده است: افزایش کمک آمریکا به ایران، ایجاد حسن تفاهم واقعی بین ایران و انگلیس به نحوی که انگلیسیها به حقوق ملت ما احترام گذاشته اشتباهات گذشته را تکرار نکنند.
«غوغای روز» نیز معتقد است که ملت ایران به کمک آمریکا نیازمند است و این کمک، کمک آمریکا به حفظ صلح جهانی است.
اما «شاهد» که فعلا علمدار مخالفین شده است ضمن نامه سرگشادهای به معاون رئیسجمهور آمریکا نوشته است: اگر به جنابعالی اینطور وانمود کردهاند که به یک کشور دمکرات و آزاد تشریف آوردهاید باید بدانید که شما را فریب دادهاند و دروغ گفتهاند. در این کشور آزادی و دمکراسی نیست، از انتشار مطبوعات آزاد جلوگیری میکنند، چاپخانهها را غارت میکنند، جمعی شیاد با جعل عنوان خود را سناتور معرفی مینمایند، دانشگاه اشغال نظامی است و جوانان ما را گلوله باران میکنند و شما هم به این جریانات کمک میکنید.
درباره حادثه اخیر دانشگاه روزنامه هفتگی «ایران ما» چنین مینویسد: در این هفته تشنج و عدم رضایتی در میان طبقات روشنفکر پدیدار بود و متاسفانه روزنامههای دولتی کوشش کردند و میکنند که رئیس دولت از عدم رضایتی که در میان طبقات روشنفکر راه یافته است آگاه نگردد و با جنجالی که از تملق و چاپلوسی به نام طرفداری از دولت یا تبلیغات دولتی به راه انداختهاند حجابی در میان مردم بخصوص در میان طبقات روشنفکر و وطنپرست و آقای نخستوزیر برافراشتهاند و به نظر ما ناجوانمردانهترین دشمنیها را همین نادان دوستها نسبت به دولت و رئیس دولت تاکنون روا داشتهاند.
۲۵۹
