حذف یارانهها همیشه یکی از حساسترین تصمیمهای اقتصادی در ایران بوده است؛ تصمیمی که مستقیماً بر معیشت مردم اثر میگذارد و بههمین دلیل هر تغییری در سیاستهای رفاهی دولت، بهویژه در ماههای ابتدایی هر دولت جدید، با واکنش گسترده افکار عمومی همراه میشود. در ماههای اخیر، دولت چهاردهم به ریاست سیدمسعود پزشکیان روند تازهای را برای بازنگری در فهرست یارانهبگیران آغاز کرده است. براساس دادههای منتشرشده، این بازنگری طی چند ماه متوالی ادامه یافته و باعث حذف تعداد قابلتوجهی از افراد از فهرست دریافت یارانه شده است.
دولت اعلام کرده که هدف این اقدام، «هدفمندی واقعی یارانهها» و «جلوگیری از پرداخت به دهکهای غیرنیازمند» است؛ موضوعی که سالهاست در سیاستگذاری اقتصادی مطرح میشود اما اجرای دقیق و بدون تنش آن همیشه با چالشهایی همراه بوده است. حذفهای گسترده، در کنار اعتراضات برخی خانوارها که معتقدند بهاشتباه از فهرست حذف شدهاند، موجب شده بحث ارزیابی دهکها و شفافیت معیارهای حذف دوباره در مرکز توجه قرار گیرد.
اینفوگرافیک منتشرشده نشان میدهد که حذف یارانهها در ماههای مختلف سال ۱۴۰۴ ادامه داشته و تعداد حذفشدگان در هر ماه رقم قابلتوجهی بوده است. از مرداد تا آبان، اعداد و ارقام بهوضوح از روند افزایشی و پیوسته حکایت دارند. کارشناسان اقتصادی معتقدند این اقدام میتواند کسری بودجه دولت را بهصورت مقطعی کاهش دهد، اما در مقابل نیازمند دقت بسیار بالا برای جلوگیری از حذف افراد نیازمند است؛ موضوعی که در دولتهای قبل نیز بارها محل بحث بوده است.
از سوی دیگر، برخی تحلیلگران میگویند دولت در کنار حذفها باید درباره «مبنای محاسبات دهکبندی»، «روش راستیآزمایی درآمد»، و «مسیر اعتراض مردم» شفافتر عمل کند تا احتمال خطا و نارضایتی کاهش یابد. در شرایطی که تورم، هزینههای زندگی و فشار اقتصادی همچنان بالا است، حذف یارانه—even اگر هدفمند—میتواند برای بخشی از جامعه دشوار و تاثیرگذار باشد.
در ادامه، جزئیات رسمی حذفها منتشر شدهاند؛ اعدادی که تصویری دقیقتر از سیاست یارانهای دولت پزشکیان ارائه میدهد.
